ΔΥΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Η νοητική αλληλουχία των πραγμάτων»)

«..Από τότε που υπήρξε η δυνατότητα της ανάδυσης του (υπαρξιακού) ερωτήματος, εμφανίστηκε και η προσπάθεια για να δοθεί κάποια απάντηση μέσα από τη διερεύνηση των στοιχείων, που μπορούσε να αξιολογήσει και να ερμηνεύσει ο ανθρώπινος νους. Έτσι, στην ιστορική διαδρομή αυτής της προσπάθειας όλες οι απαντήσεις κινήθηκαν, κι εξακολουθούν να κινούνται, γύρω από δυο βασικές θεωρήσεις: Απ’ τη μια έχουμε τη Πλατωνική θεώρηση, για τη ξέχωρη ύπαρξη του νου πέρα από οποιαδήποτε υλική δέσμευση, κι απ’ την άλλη τη θεώρηση του Δημόκριτου, για την οποιαδήποτε ύπαρξη της νόησης μόνο σαν ένα παράγωγο της ύλης, που αποτελεί τη μοναδική Κοσμική ουσία.

Με βάση αυτές τις δυο αντίθετες θεωρήσεις αναπτύχθηκαν διαχρονικά τα φιλοσοφικά ρεύματα του ιδεαλισμού και του εμπειρισμού – υλισμού, με όλες τις κατά καιρούς εμφανιζόμενες ενδιάμεσες παραλλαγές τους. Εδώ δεν θ’ αναφερθούμε σ’ όλες αυτές τις θεωρητικές διατυπώσεις, παρά θα κάνουμε μόνο μερικές επισημάνσεις:

Στην ιδεαλιστική θεώρηση των πραγμάτων στηρίζεται κατά βάση η Θεολογική ερμηνεία του Κόσμου, σαν η εκδήλωση της δημιουργικής βούλησης μιας υπερβατικής κι ασύλληπτης υπέρτατης νόησης. Η ερμηνεία αυτή μπορεί να εκτείνεται από τη βασική ανθρώπινη ανάγκη της τελολογικής συνειδησιακής αναφοράς σε μια Υπέρτατη Αρχή της δημιουργίας των πάντων, μέχρι τη βαθιά πίστη σε εξ’ αποκαλύψεως θρησκευτικές αναφορές, που οδηγούν στη θρησκοληψία και στον φανατισμό. Ο Κόσμος υπάρχει κι εξελίσσεται πάνω στη βάση ενός συνολικού σχεδίου, που εξασφαλίζει τα απαραίτητα στοιχεία της υπαρκτικής συνέχειας, δηλαδή την ισορροπία και την αρμονία. Η κίνηση, ο μετασχηματισμός και η εναλλαγή της ύλης δεν γίνονται με τρόπο τυχαίο και ασύνδετο, παρά υπόκεινται σε μια νοητική ακολουθία κανόνων και σταθερών.

Ο εμπειρισμός, ξεκινώντας απ’ τη βασική αρχή της μοναδικότητας της ύλης, θεωρεί ότι στο Κοσμικό γίγνεσθαι δεν υπήρξε και δεν υπάρχει καμία υπέρτατη δημιουργική αρχή, γιατί η ύλη υπάρχει από πάντα έχοντας τη σύμφυτη δυνατότητα της κίνησης. Η οποιαδήποτε νοητική έκφανση εξαρτάται απόλυτα από τις αυθύπαρκτες δυνατότητες της ύλης για εναλλακτικές μορφοποιήσεις. Αυτές οι δυνατότητες υπάρχουν κι εξελίσσονται αυτόνομα, δηλαδή χωρίς την ύπαρξη κάποιου υπέρτατου κεντρικού σχεδιασμού που να οδηγεί σ’ ένα υπερβατικό τέλος (σκοπό). Ο υπέρτατος και μοναδικός σκοπός είναι η εξασφάλιση της ύπαρξης, μέσα από έναν σκληρότατο αγώνα για την επιβίωση. Αυτός ο συνεχής και ανηλεής αγώνας, που διεξάγεται πάντα σε ατομικό επίπεδο, αναδεικνύει εκπληκτικές υπαρκτικές δυνατότητες, που πηγάζουν απ’ τη δύναμη των βασικών ενστίκτων της αυτοσυντήρησης και της αναπαραγωγής. Η Δαρβίνεια εξελικτική θεωρία, που βασίζεται σε πραγματικές παρατηρήσεις και διαπιστώσεις, είναι η μόνη που εξηγεί με φυσικό τρόπο την όλη διαδικασία του Κοσμικού γίγνεσθαι.

Η ουσιαστική διαφορά των αντίθετων απαντήσεων στο Κοσμολογικό ερώτημα εστιάζεται στη διαφορετική εκτίμηση του ρόλου των στοιχείων που συνθέτουν την πραγματικότητα, και ειδικότερα στην διαφορετική αξιολόγηση της υφής και της δράσης των στοιχείων της νόησης και της ύλης….»

Περιεχόμενα του βιβλίου:

Α.- ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Οριοθέτηση των ερωτήσεων

Βασικές διαφορές των απαντήσεων

Η ανθρωπική αρχή ως μέτρο νόησης

Λογική αναγκαιότητα και φυσική α-λογία

Αρχή της επαλήθευσης

Αρχή της διαψευστιμότητας

Η μοναδικότητα της ανθρώπινης λογικότητας

Β.- ΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΣΗ

Η συνειδησιακή ιδιαιτερότητα

Κλίμακα νοητικής διαβάθμισης

Ο άνθρωπος ως παρατηρητής του υπαρκτού

Η νοητική επεξεργασία των αισθητικών ερεθισμάτων

Κλίμακα συνειδησιακής διαβάθμισης

Γ.- ΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΑΒΙΑ ΥΛΗ

Έμβιο και άβιο ον

Τρόποι ερμήνευσης του υπαρκτού

Το πράγμα ως γεγονός

Η γεγονική ακολουθία του συμπαντικού γίγνεσθαι

Φως και ύλη

Ο παράγοντας Χ

Το Χ ως τυχαιότητα

Το Χ ως μηχανιστική λειτουργία

Το Χ ως νοητική δυναμική ενέργεια

Δ.- ΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΕΝΣΤΙΚΤΟ

Τρόποι υλοποίησης της νόησης

Η προέλευση του ενστίκτου

Η νόηση ως ανθρώπινο προνόμιο

Η νόηση ως στοιχείο του ενστίκτου

Η νόηση ως προϋπόθεση των δομικών στοιχείων ζωής

Ο ρόλος και τα όρια της εξελικτικής θεωρίας

Ε.- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ

Το αδιανόητο πουθενά και τίποτε

Ο πυρήνας και τα όρια της συνειδητότητας

Οι τελειότητες της ανώτερης συνείδησης

Η συνείδηση ως υπέρβαση της λογικότητας

Παράγοντες συνειδησιακής εξέλιξης

Η ιδιότυπη παρεύρεση του ανθρώπου

Το ασύμβατο μεταξύ συνείδησης και θανάτου

Η ελλειπτικότητα της ανθρώπινης καθημερινότητας

Η εαυτότητα ως άτομο, πρόσωπο και Πρόσωπο

Αντίληψη και κατανόηση της ηθικής συνείδησης